З 1 верасня 2022 года ўступіў у сілу Закон Рэспублікі Беларусь ад 18.07.2022 нумар 195-З "Аб змяненні кодэксаў", устанаўліваючы льготны парадак набыцця зямельных участкаў у прыватную ўласнасць грамадзянамі Рэспублікі Беларусь, дзеянне якога абмежавана 5-гадовым тэрмінам з моманту ўступлення ў сілу гэтага Закона.

У прыватнасці, зямельныя ўчасткі, якія знаходзяцца ў карыстанні ў землекарыстальнікаў на 1 верасня 2022 года ў працягу 5 гадоў з названай даты могуць давацца ў прыватную ўласнасць грамадзянам Рэспублікі Беларусь з прымяненнем каэфіцыента:

0,8 - на тэрыторыі абласных цэнтраў, г. Мінска

0,5 - на іншых тэрыторыях.

Набыццё зямельных участкаў у прыватную ўласнасць прадаставіць магчымасць выкарыстоўваць іх у якасці крыніцы матэрыяльнага дабрабыту, спрыяючы развіццю прадпрымальнасці грамадзян, уцягванню зямельных участкаў у рынкавыя адносіны.

Кошт зямельнага ўчастка, перадаваемага ў прыватную ўласнасць, вызначаецца на падставе кадастравага кошту, які адлюстроўвае каштоўнасць (карыснасць) зямельнага ўчастка. І толькі на працягу 5 гадоў можна набыць у прыватную ўласнасць зямельныя ўчасткі па кадастравым кошце, з ужываннем каэфіцыентаў, якія дазваляюць паменшыць яго памер.

Напрыклад,

Кадастравы кошт зямельнага ўчастка плошчай 0,1268 га, прадастаўленага для будаўніцтва і абслугоўвання жылога дома на тэрыторыі Віцебскага раёна складае 1990 руб. 76 кап., то з ужываннем каэфіцыента 0,5 складзе 995 руб. 38 кап.

Права прыватнай уласнасці на зямлю знаходзіцца пад абаронай заканадаўства Рэспублікі Беларусь і набыццё ўчастка ў прыватную ўласнасць падае шэраг пераваг, асноўнымі з якіх з'яўляюцца наступныя:

Зямельны ўчастак, які належыць на праве прыватнай уласнасці можа з'яўляцца прадметам розных здзелак такіх як купля-продаж, мена, дарэнне, рэнты, арэнды, іпатэкі і пераходзіць па спадчыне, у тым ліку і да спадчыннікаў, якія не з'яўляюцца грамадзянамі Рэспублікі Беларусь.

Напрыклад, у выпадку размяшчэння на зямельным участку, які знаходзіцца ў прыватнай уласнасці капітальнай пабудовы, ён з'яўляецца прадметам дамовы куплі-продажу разам з капітальнай будовай, пры гэтым кошт зямельнага ўчастка вызначаецца асобна ад кошту капітальнага будынка, і не можа быць ніжэй за яго кадастравы кошт.

У агульны кошт прадмета дамовы куплі-продажу кошт зямельнага ўчастка можа складаць 90%, у той час, як кошт капітальнага будынка толькі 10%. А набыццё зямельнага участка ў прыватную ўласнасць для калектыўнага садоўніцтва ў садаводчым таварыстве дазволіць распарадзіцца ім і прадаць яго разам з размешчанымі насаджэннямі пры адсутнасці на ўчастку дачнага доміка.

Зямельныя ўчасткі, якія знаходзяцца ў прыватнай уласнасці, могуць здавацца ў арэнду для тых жа мэт, для якіх яны і прадастаўлены, а арэндная плата паслужыць дадатковай крыніцай даходу для арэндадаўцы - уласніка зямельнага ўчастка. Прадметам асаблівага попыту ў летні перыяд з'яўляюцца зямельныя ўчасткі, размешчаныя ў таварыствах, прадастаўленыя для вядзення калектыўнага садоўніцтва, якія на розны тэрмін могуць прадастаўляцца ў арэнду асобам, якія жадаюць паспрабаваць свае сілы ў вядзенні калектыўнага садоўніцтва і вырошчванні сельскагаспадарчай прадукцыі, не валодаючы магчымасцямі набыць дачны домiк і ўчастак.

Зямельныя ўчасткі, якія знаходзяцца ў прыватнай уласнасці, могуць з'яўляцца прадметам іпатэкі ў якасці забеспячэння абавязацельства па крэдытнай дамове, у тым ліку заключанай з банкам.

З'яўляючыся прадметам дамовы рэнты зямельны ўчастак дазваляе забяспечыць патрэбнасці атрымальніка рэнты - уласніка зямлі ў харчаванні, адзенні, жыллi, медыцынскім доглядзе і пэўных грашовых выплатах, тым самым вырашыць праблемы сацыяльнага забеспячэння людзей, якія маюць патрэбу ў дапамозе.

Заканадаўства забяспечвае абарону правоў прыватнай уласнасці на зямельны ўчастак, прадугледзеўшы і толькі судовы парадак для спынення права прыватнай уласнасці на зямельны участак, у выпадку парушэння ўласнікам заканадаўства аб ахове і выкарыстанні зямель.

З заявамі аб прадастаўленні зямельных участкаў у прыватную ўласнасць трэба звяртацца ў мясцовыя выканаўчыя камітэты па месцы размяшчэння зямельнага ўчастка.

Кансультацыю аб памеры кадастравага кошту зямельнага ўчастка для разліку належачай унясенню платы за зямельны участак можна атрымаць у структурным падраздзяленні землеўпарадкавання мясцовага выканаўчага камітэта, а ў дачыненні да зямельных участкаў, зарэгістраваных у рэгістры нерухомай маёмасці, правоў на яе і здзелак з ёй звесткі аб кадастравым кошце можна атрымаць у Рэгістры кошту зямель, зямельных участкаў дзяржаўнага зямельнага кадастра, у якім змяшчаюцца звесткі, атрыманыя пры:

• правядзенні кадастравай ацэнкі зямель, зямельных участкаў населеных пунктаў, садоўніцкіх таварыстваў і дачных кааператываў, зямель, зямельных участкаў, размешчаных за межамі населеных пунктаў, садоўніцкіх таварыстваў і дачных кааператываў;
• правядзенні кадастравай ацэнкі сельскагаспадарчых зямель, зямельных участкаў, прадстаўленых сельскагаспадарчым арганізацыям, у тым ліку сялянскім (фермерскім) гаспадаркам, іншым арганізацыям для вядзення сельскай гаспадаркі, у тым ліку сялянскай (фермерскай), а таксама для вядзення падсобнай сельскай гаспадаркі.